![78 lat temu wojska radzieckie wyzwoliły Jarocin spod okupacji niemieckiej [ZDJĘCIA] - Zdjęcie główne](https://static.zpleszewa.pl/galleries/00be3cf9-acb8-4b5c-b448-e5b1d2997418)
Od piątku 19 stycznia 1945 r. rozpoczęła się ewakuacja Niemców z Ziemi Jarocińskiej. Następnego dnia wywożono rannych żołnierzy niemieckich z jarocińskich lazaretów (szpitali wojskowych). Landrat (starosta) jarociński Peter Orlowski zarządził także ewakuację niemieckich władz politycznych i administracyjnych. Pod silnym naporem radzieckiego Frontu Białoruskiego, wycofujące się niemieckie oddziały, na szczęście dla miasta, nie zdążyły przygotować obrony Jarocina. W pośpiechu kopano rowy obronne i przygotowano kilka stanowisk dla dział przeciwpancernych, m.in. na Tumidaju przy Zakładach Odzieżowych, na Bogusławiu a także przy torach kolejowych. Nie doszło jednak do bezpośrednich walk i zniszczenia miasta. W czasie odwrotu specjalne oddziały wojsk niemieckich niszczyły zakłady przemysłowe i urządzenia komunalne. Zostały częściowo zniszczone Zakłady w Kotlinie, Cukrownia, Cegielnia i Roszarnia w Witaszycach. W Jarocinie zniszczeniu uległa elektrownia miejska, gazownia i węzeł kolejowy.
78 lat temu do Jarocina wkroczyli żołnierze radzieccy. Czy było to wyzwolenie?
Jarocin został wyzwolony przez oddziały 33 Armii dowodzonej przez gen. W. D. Cwietajewa oraz żołnierzy 7 Korpusu Kawalerii Gwardii. Bezpośrednie wyzwolenie Jarocina poprzedziła mała potyczka wojsk niemieckich z radziecką czołówką pancerną pod Kotlinem i Witaszyczkami Grupą żołnierzy radzieckich, którzy pierwsi wkroczyli do miasta dowodził pułkownik T. Wasilenko. W walkach na Ziemi Jarocińskiej poległo 64 żołnierzy. Niewielu z nich znanych jest z imienia i nazwiska. Większość pozostanie na zawsze anonimowa. Zginęli m.in. pod Jaraczewem, Jarocinem, Golą, Cielczą, Nowym Miastem, Ruskiem, Potarzycą, Komorzem, Zakrzewem, Łobzowem. Po ekshumacji, w 1946 roku zostali pochowani przy cmentarzu w Jarocinie. W 1949 roku odsłonięto pomnik - mauzoleum żołnierzy radzieckich i polskich, ponieważ w tym miejscu spoczywają także żołnierze polscy - lotnicy którzy zginęli 3 września 1939 r. pod Cielczą.Zdaniem historyka i pracownika Instytutu Pamięci Narodowej Tomasza Cieślaka należałoby mówić nie o rocznicy wyzwolenia Jarocina, ale wkroczenia armii radzieckiej.
- Wiele dzisiaj mówi się o wyzwoleniu przez Armię Czerwoną ziem polskich spod okupacji niemieckiej. Temat ten powraca także w Jarocinie przy okazji kolejnych styczniowych rocznic. Kontrowersję wzbudza jednak samo słowo WYZWOLENIE, które wielu z nas wypowiada w sposób bezrefleksyjny lub faktycznie wierzy w taki obrót sprawiedliwości dziejowej. Sam, przyznam szczerze, nie używam go w kontekście, o którym będę pisał. Może dlatego, że przez wieloletnie kwerendy w archiwach byłych komunistycznych służb specjalnych zgoła odmiennie je rozumiem. W odniesieniu do wydarzeń ze stycznia 1945 r. preferuję określenie WKROCZENIE wojsk sowieckich, bo przecież jeden okupant został zastąpiony przed drugiego, tym razem rosyjskiego. Komuniści polscy i sowieccy w polskich mundurach nigdy nie zdobyliby przecież władzy, gdyby właśnie nie to sowieckie wkroczenie - pisze Tomasz Cieślak w jednym ze swoich artykułów "Bolesne „wyzwolenie”. Zbrodnie sowieckie na terenie powiatu jarocińskiego w 1945 r.".
Jak wspominają jarociniacy, na Rynku spontanicznie zorganizowany został wiec i pojawiły się po raz pierwszy od pięciu lat flagi biało-czerwone. Żołnierze radzieccy noc spędzili przy ogniskach na terenie dzisiejszego Osiedla Konstytucji 3 Maja. W mieście przez kilka dni rozlokowany był sztab koordynujący współdziałanie styku dwóch frontów 1 Białoruskiego i 1 Ukraińskiego.
Radość z wyzwolenia zamieniła się w strach. Dlaczego?
24 stycznia stał się symbolicznym zakończeniem okupacji hitlerowskiej na Ziemi Jarocińskiej. Tamten czas w pamięci mieszkańców zapisał się z jednej strony, jako czas radości a równocześnie jako okres aktów przemocy, jakiej dopuszczali się „wyzwoliciele” na ludności cywilnej. Wiele z tych faktów mogło ujrzeć światło dzienne dopiero po roku 1990. Dochodziło nie tylko do kradzieży, rabunków, ale nawet do gwałtów czy mordów.Zaraz po wkroczeniu do miasta wojsk radzieckich rozpoczęło się tworzenie nowych władz administracyjnych. Tymczasowe władze miasta i powiatu złożone z przedwojennych radnych utworzone zostały już 25 stycznia. Dwa dni później utworzono komendanturę wojenną z oficerem armii czerwonej mjr. Pietrowem na czele. Odwoływanie się do przedwojennej tradycji samorządowej przez „nowe” władze zdawało się dawać nadzieję na to, że powojenna Polska będzie niepodległym krajem. Niestety kolejne poczynania władz skutecznie ostudziły te oczekiwania.
Przez lata wiązanki kwiatów składane były w mauzoleum, później również w Parku im. mj Zbigniewa hr. Ostroroga-Gorzeńskiego, który wcześniej nosił nazwę Parku Zwycięstwa. W 2019 roku po raz pierwszy złożono je na Skwerze Pamięci, który utworzono przy skrzyżowaniu ulic Dąbrowskiego i Wrocławskiej, obok mleczarni, w miejscu dawnego cmentarza cholerycznego. Znajdująca się przy wejściu tablica, przywołuje pamięć o jarociniakach, którzy zmarli w wyniku tragicznych epidemii w XVIII i XIX wieku. Znajdują się tu także podświetlane tablice, na których wspomina się mieszkańców walczących i poległych na frontach II wojny światowej, więzionych obozach koncentracyjnych i gettach, wypędzonych, wysiedlonych, jak i wywiezionych na roboty przymusowe. Dzisiaj (wtorek 24 stycznia) uroczystość rocznicowa odbyła się w tym miejscu.
ZOBACZ RÓWNIEŻ
Szanowni Internauci. Komentujcie, dyskutujcie, przedstawiajcie swoje argumenty, wymieniajcie poglądy - po to jest nasze forum i możliwość dodawania komentarzy. Prosimy jednak o merytoryczną dyskusję, o rezygnację z wzajemnego obrażania, pomawiania itp. Szanujmy się.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.