Chełkowscy przez wiele lat walczyli o swój majątek w Śmiełowie. Wszystko wskazuje, że sprawa zakończy się dla nich pomyślnie

W śmiełowskim pałacu mieści się obecnie Muzeum Adama Mickiewicza, to odział Muzeum Narodowego w Poznaniu. Zostało ono utworzone 27 lipca 1975 roku. Pałac, jak i znaczna część parku (łączna powierzchnia - prawie 13 ha) nadal należą do Skarbu Państwa. Natomiast własnością muzeum jest tylko niewielka działka o powierzchni 0,55 ha. To aleja kasztanowa znajdująca się niedaleko budynku, po jego wschodniej stronie zakupiona w 1997 roku.

Przypomnijmy, że od 1886 roku Śmiełów znajdował się w rękach rodziny Chełkowskich za sprawą Franciszka  i Felicji Chełkowskich herbu Wczele ze Starygrodu pod Krotoszynem, którzy zakupili podupadłą posiadłość, chroniąc ją od zagarnięcia przez hakatystów. Nowi właściciele zaczęli energicznie reperować podupadłą majętność, nie zaniedbując patriotycznych tradycji miejsca. Posiadłość pozostawała  w ich władaniu do czasu przejęcia jej przez hitlerowców. Natomiast po II wojnie światowej majątek na mocy przepisu art.2 ust. 1 l.e dekretu z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzonej reformie, przeszedł na rzecz Skarbu Państwa.

Mało kto wie, że w 2013 roku ówczesny minister rolnictwa i rozwoju wsi otworzył furtkę spadkobiercom rodziny Chełkowskich. Według jego opinii pałac z przylegającym parkiem mogły stanowić odrębną i niezależną część majątku. Podjął więc decyzję o zwrocie posiadłości, uznając, że została odebrana rodzinie z naruszeniem prawa. Powoływał się przy tym na fakt, że pałac z parkiem nie były wykorzystywane do działalności gospodarczej, a więc nie mogły być odebrane spadkobiercom na mocy dekretu.

[Gmina Żerkow sprzedaje grunty-szczegóły czytaj TUTAJ].

Muzeum Narodowe w Poznaniu postanowiło wtedy zawalczyć o obiekt. Niestety ten sam minister odmówił mu prawa udziału w postępowaniu. Uznał bowiem, że muzeum jako właściciel tylko niewielkiej części parku, nie może być stroną w postępowaniu dotyczącym ziemi i pałacu, które należały do Skarbu Państwa.

Muzeum odwołało się jednak do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i znalazło sojusznika w ówczesnym staroście jarocińskim (Mikołaju Szymczaku - przyp. red.), który wniósł swoją skargę. WSA podtrzymało jednak decyzję ministra. Muzeum, jak i starosta, wnieśli więc skargi kasacyjne do Naczelnego Sądu Administracyjnego od obu decyzji ministra, czyli zwrotu pałacu spadkobiercom oraz odmówienia udziału w postępowaniu.

W skardze wniesionej do NSA podkreślono, że muzeum ma prawo uczestniczyć w postępowaniu o zwrot pałacu, bo z mocy prawa stało się użytkownikiem wieczystym gruntów znajdujących się pod nim. Kolejnymi dowodami w sprawie są bogata dokumentacja fotograficzna oraz publikacje „Miniatury Śmiełowskie” autorstwa Ewy Kostołowskiej, „Ziemiaństwo wielkopolskie. Między wsią a miastem” Andrzeja Kwileckiego, „Wspomnienia” Andrzeja Chełkowskiego, dawnego właściciela pałacu oraz dokumentacja historyczna Pracowni Konserwacji Zabytków.

Z zebranych materiałów wynikało, że w pałacu znajdowała się dobudówka z początku XX wieku przeznaczona na kancelarię właściciela, z której zarządzano całym majątkiem. Część parku stanowił natomiast sad i warzywniak, z których produkty były sprzedawane. Natomiast sam budynek pałacu służył nie tylko właścicielom dla celów mieszkaniowych, lecz był również wynajmowany jako letnisko, stanowiąc źródło dochodu. Na tej podstawie NSA stwierdziło, że przejęcie majątku było zgodne z dekretem. Uchylone więc zostało postanowienie ministra o niedopuszczeniu muzeum do udziału w postępowaniu. Sąd nakazał również, aby obie sprawy zostały ponownie rozpatrzone.

Przypomnijmy, że w grudniu 2014 roku rodzina Chełkowskich odkupiła od Agencji Nieruchomości Rolnych na mocy przysługującego im prawa pierwokupu, prawie 300 ha gruntów rolnych w Śmiełowie za 11 mln zł, o czym szerzej pisaliśmy TUTAJ. Jednak jeszcze tego samego miesiąca ziemia została odsprzedana Gospodarstwu Rolnemu w Raszewach.

Z informacji, jakie uzyskaliśmy od rzecznika prasowego Muzeum Narodowego w Poznaniu, wynika, że obecnie toczy się kolejne już postępowanie - wznowieniowe - mające na celu stwierdzenie, że pałac i park nie podlega pod działanie dekretu o przeprowadzonej reformie rolnej. Wspomniane przepisy obowiązują do dnia dzisiejszego. Zgodnie z nimi nieruchomości ziemskie o charakterze rolniczym, które przekraczały 100 ha powierzchni, przechodziły bezzwłocznie w całości na własność Skarbu Państwa. Rodzina Chełkowskich bezsprzecznie prowadziła gospodarstwo rolne, jednak jej spadkobiercy, podobnie jak inni właściciele walczący o odzyskanie swoich majątków, próbują udowodnić, że pałac z okalającym go parkiem był niezależnym bytem od pozostałej części majątku.

[AKTUALIZACJA, 8 lutego 2021 roku]

Z nieoficjalnych informacji, jakie udało nam się uzyskać, wszystko wskazuje, że batalia o pałac w Śmiełowie zakończyła się pomyślnie dla spadkobierców rodziny Chełkowskich oraz dla Muzeum Narodowym w Poznaniu, które było wieczystym użytkownikiem budynku. O szersze informacje poprosiliśmy rzecznika prasowego MN w Poznaniu. Czekamy na odpowiedź. 

Szanowni Internauci. Komentujcie, dyskutujcie, przedstawiajcie swoje argumenty, wymieniajcie poglądy - po to jest nasze forum i możliwość dodawania komentarzy. Prosimy jednak o merytoryczną dyskusję, o rezygnację z wzajemnego obrażania, pomawiania itp. Szanujmy się.