Jak się chronić przed jesiennymi chorobami i dlaczego warto się zaszczepić - wyjaśnia Główny Inspektorat Sanitarny [SONDA]

Jesień to okres, w którym obserwujemy znaczący wzrost liczby infekcji dróg oddechowych, takich jak grypa, COVID-19, RSV, krztusiec czy choroby wywoływane przez pneumokoki. Zjawisko to ma wiele przyczyn. W chłodniejszych miesiącach więcej czasu spędzamy w zamkniętych pomieszczeniach, co sprzyja transmisji wirusów i bakterii drogą kropelkową. Dodatkowo, niższa wilgotność powietrza prowadzi do wysuszenia błon śluzowych nosa i gardła, osłabiając naturalną barierę ochronną organizmu. W tym czasie aktywność sezonowych patogenów, takich jak wirusy grypy, RSV, koronawirusa SARS-CoV-2 czy hMPV, znacząco wzrasta.

CZYTAJ TAKŻE: Mieszkańcy i goście świętowali 675-lecie Witaszyc. Program obfitował w wiele atrakcji [ZDJĘCIA]

Niepokojące podsumowanie sezonu 2024/2025

Jednocześnie odnotowano spadek wyszczepialności - liczba wykonanych szczepień przeciw grypie była o 7% niższa niż w poprzednim sezonie. To kontynuacja niepokojącego trendu: w sezonie 2022/2023 spadek wyniósł aż 19%, a w 2023/2024 - kolejne 2%.

Sytuacja dotycząca krztuśca zaskoczyła epidemiologów - liczba zachorowań wzrosła 35-krotnie w porównaniu z rokiem 2023, osiągając poziom ponad 32 tysięcy przypadków. To najwyższy wynik od dekad, co wskazuje na pilną potrzebę wzmacniania odporności populacyjnej, zwłaszcza wśród dorosłych i kobiet w ciąży.

Niepokojące dane dotyczą również inwazyjnych chorób pneumokokowych (IChP). W 2024 roku odnotowano ponad 20% więcej przypadków niż rok wcześniej, a w pierwszym kwartale 2025 roku - wzrost o 7% względem analogicznego okresu. Najczęściej zakażenia wywoływały pneumokoki serotypu 19A, w tym szczepy wielolekooporne.

Również sezon infekcyjny RSV był intensywny - w styczniu i lutym 2025 roku zarejestrowano ponad 52 tysiące zakażeń, czyli o około 20 tysięcy więcej w porównaniu z poprzednim rokiem. 

Dlatego właśnie jesienią warto szczególnie zadbać o profilaktykę - zarówno poprzez zdrowy styl życia, jak i szczepienia ochronne, które skutecznie chronią przed najgroźniejszymi chorobami sezonowymi. Aby zachęcać do szczepienia, Główny Inspektorat Sanitarny prowadzi kampanię informacyjno-edukacyjną „Jesień bez infekcji”. Jej celem jest promocja szczepień ochronnych głównie wśród osób najbardziej narażonych na powikłania - seniorów, kobiet w ciąży, a także pracowników i pracodawców.

„Bądźcie częścią tej kampanii, śledźcie nasze media społecznościowe i udostępniajcie materiały. Wspólnie możemy zwiększyć świadomość zdrowotną i zadbać o odporność w sezonie jesienno-zimowym” - zachęcają organizatorzy kampanii. 

Szczepienia to - zdaniem specjalistów - najskuteczniejszy sposób zapobiegania ciężkim przebiegom chorób zakaźnych. Chronią nie tylko osoby zaszczepione, ale także ich bliskich - dzieci, partnerów, współpracowników. Dzięki szczepieniom możemy ograniczyć liczbę hospitalizacji, zwolnień lekarskich i powikłań zdrowotnych.

CZYTAJ TAKŻE: Drugi Jarociński Kongres Kobiet. Co dał uczestniczkom? Czy jest potrzebny? Przeczytajcie opinie [ZDJĘCIA]

Dlaczego warto się zaszczepić i kto powinien to zrobić?

Seniorzy stanowią jedną z najważniejszych grup społecznych, jeśli chodzi o profilaktykę zdrowotną. Wraz z wiekiem naturalne mechanizmy obronne organizmu słabną, co sprawia, że osoby starsze są bardziej narażone na infekcje i ich powikłania. Szczepienia nie tylko zmniejszają ryzyko zachorowań, ale także pomagają w uniknięciu groźnych dla życia powikłań. W Polsce dostępne są zarówno darmowe, jak i refundowane szczepienia dla seniorów, które mogą znacząco poprawić ich komfort życia i bezpieczeństwo zdrowotne.

Dlaczego szczepienia dla seniorów są tak ważne?

Z wiekiem układ odpornościowy staje się mniej efektywny. Wiele chorób zakaźnych, które dla młodszych osób mogą być jedynie nieprzyjemnym epizodem, dla seniorów stanowi poważne zagrożenie. Seniorzy często cierpią na choroby przewlekłe, takie jak:

• cukrzyca,
• nadciśnienie,
• choroby serca,
• przewlekłe choroby płuc.

• grypie,
• COVID-19,
• RSV,
• zakażeniom pneumokokowym,
• krztuścowi.

• indywidualną ochronę ciężarnej przed chorobami zakaźnymi, na które może być szczególnie podatna w okresie ciąży (stanowiącą dodatkową ochronę płodu przed zakażeniem wrodzonym lub innymi szkodliwymi skutkami infekcji u matki),
• bierną ochronę dziecka w pierwszych miesiącach życia w wyniku przezłożyskowego transportu swoistych przeciwciał IgG od matki do płodu, gdy ze względu na wiek dziecko nie może być jeszcze zaszczepione, a jednocześnie jest szczególnie narażone na ciężki przebieg danej choroby.

• grypa,
• krztusiec,
• RSV,
• COVID-19.

Dla pracodawców oznacza to mniejsze koszty wynikające ze zwolnień lekarskich, dla pracowników - realne zabezpieczenie zdrowia. Szczególną grupą, w której szczepienia odgrywają kluczową rolę, są pracownicy ochrony zdrowia. Ze względu na stały kontakt z pacjentami są oni narażeni na choroby zakaźne takie jak grypa, wirusowe zapalenie wątroby typu B, krztusiec czy COVID-19. Regularne szczepienia w tej grupie zawodowej to nie tylko ochrona indywidualna, ale także element bezpieczeństwa całego systemu.

Pracodawca ma obowiązek zapewnienia szczepień ochronnych pracownikom szczególnie zagrożonym wystąpieniem niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku czynników występujących w miejscu pracy. Dotyczy to między innymi:

• pracowników ochrony zdrowia,
• studentów kierunków medycznych,
• osoby pracujące w warunkach zwiększonego ryzyka zakażenia,
• inne grupy zawodowe, które ze względu na charakter pracy powinny być objęte obowiązkowymi lub zalecanymi szczepieniami.

• przychodni POZ,
• aptekach, które podpisały umowę z NFZ. Szczepienia są wykonywane przez farmaceutów, a dostępność punktów szczepień można sprawdzić na stronie pacjent.gov.pl. (szczepienia w aptekach są wykonywane tylko osobom dorosłym).

Naturalne sposoby wspierania odporności - razem ze szczepieniami

Co możesz zrobić, by wspierać odporność?

• zadbaj o sen i regenerację - niedobór snu osłabia układ odpornościowy,
• jedz różnorodnie - warzywa, owoce, kiszonki, produkty pełnoziarniste i zdrowe tłuszcze wspierają mikrobiom i odporność,
• ruszaj się regularnie - codzienna, umiarkowana aktywność fizyczna wzmacnia układ immunologiczny,
• unikaj stresu - techniki relaksacyjne, kontakt z naturą i bliskimi pomagają regulować napięcie,
• przestrzegaj zasad higieny - myj ręce wodą z mydłem, szczególnie po powrocie do domu i przed jedzeniem,
• kaszl i kichaj w zgięcie łokcia lub chusteczkę - to ogranicza rozprzestrzenianie się drobnoustrojów,
• regularnie wietrz pomieszczenia - świeże powietrze zmniejsza ryzyko transmisji wirusów,
• unikaj bliskiego kontaktu z osobami chorymi - to ważny element profilaktyki infekcji,
• jeśli masz objawy infekcji i idziesz np. do lekarza, załóż maseczkę.

CZYTAJ TAKŻE: Śmieciarki w godzinach szczytu irytują kierowców