Sen jako kluczowy element prawidłowego funkcjonowania organizmu
Sen to aktywny proces, podczas którego organizm wykonuje szereg kluczowych funkcji. To właśnie w czasie snu nasz mózg porządkuje wspomnienia, konsoliduje nowo zdobytą wiedzę i eliminuje toksyny nagromadzone w ciągu dnia.
Podczas snu następuje również regeneracja komórek, produkcja hormonów wzrostu niezbędnych do naprawy tkanek oraz wzmocnienie układu odpornościowego. To czas, kiedy organizm leczy mikrourazy, walczy z infekcjami i przygotowuje się do wyzwań kolejnego dnia. Bez odpowiedniej ilości snu wszystkie te procesy zostają zaburzone, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
Do czego może prowadzić zbyt mała ilość snu?
Poznaj kilka najczęstszych konsekwencji, do których prowadzi za mała ilość snu.
Wysokie ciśnienie krwi
Niedobór snu aktywuje układ współczulny, odpowiedzialny za reakcję "walcz lub uciekaj", co prowadzi do zwiększenia tętna i skurczowego ciśnienia krwi. Jednocześnie dochodzi do zwiększonego wydzielania kortyzolu – hormonu stresu, który dodatkowo podnosi ciśnienie. Organizm pozostaje w stanie ciągłej mobilizacji, co z czasem prowadzi do utrwalenia nadciśnienia.
Co więcej, brak snu wpływa na równowagę hormonalną związaną z regulacją gospodarki wodno-elektrolitowej. Zaburzona zostaje produkcja aldosteronu i wazopresyny, co może prowadzić do zatrzymywania wody i sodu w organizmie, dodatkowo podnosząc ciśnienie krwi.
Spowolnienie metabolizmu glukozy
Niedobór snu ma bezpośredni wpływ na sposób, w jaki organizm przetwarza i wykorzystuje glukozę – podstawowe źródło energii dla komórek. Gdy śpimy zbyt krótko, dochodzi do zaburzenia wrażliwości tkanek na insulinę – hormon odpowiedzialny za transport glukozy z krwi do komórek. Stan ten, nazywany insulinoopornością, sprawia, że trzustka musi produkować więcej insuliny, aby utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi.
Co więcej, niedobór snu wpływa na produkcję hormonów regulujących apetyt – zwiększa poziom greliny (hormonu głodu) i obniża poziom leptyny (hormonu sytości). To podwójne uderzenie prowadzi do zwiększonego apetytu, szczególnie na produkty bogate w cukry proste i tłuszcze.
Stres, złe samopoczucie
Sen i równowaga hormonalna są ze sobą ściśle powiązane. Podczas snu dochodzi do regulacji wydzielania wielu hormonów, w tym kortyzolu (hormonu stresu), melatoniny (hormonu snu), hormonów płciowych oraz hormonów kontrolujących metabolizm. Niedobór snu zaburza tę delikatną równowagę, prowadząc do kaskady niekorzystnych zmian w organizmie.
Przewlekle podwyższony poziom kortyzolu ma destrukcyjny wpływ na niemal wszystkie układy organizmu – osłabia odporność, przyspiesza procesy starzenia, sprzyja odkładaniu tkanki tłuszczowej (szczególnie w okolicy brzucha) oraz prowadzi do problemów z pamięcią i koncentracją. Wysoki poziom kortyzolu wieczorem dodatkowo utrudnia zasypianie, tworząc błędne koło niedoboru snu.
Jak obliczyć, ile powinienem spać?
Nie wiesz, ile powinieneś spać? Trudno Ci ustalić porę, w której powinieneś się położyć, aby wstać o odpowiedniej godzinie? Z pomocą przychodzi kalkulator snu online, dzięki któremu z łatwością obliczysz optymalną ilość snu, a także godzinę, o której powinieneś się położyć, aby wstać o preferowanej porze.
Pamiętaj, że zapotrzebowanie na sen jest uzależnione od wielu czynników, w tym m.in. od płci, wieku, stylu życia. Tymczasowo zapotrzebowanie na sen może również zwiększyć ciąża, rekonwalescencja po chorobie czy intensywny wysiłek fizyczny. Tutaj znaczenie odgrywa wiele czynników, dlatego indywidualne dopasowanie ilości snu jest kluczowe!
Źródła:
- https://podyplomie.pl/medical-tribune/39815,homeostaza-i-zaburzenia-snu-oraz-psychiki
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20442067/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19110131/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35458110/
SEA/18919/06/25
