Pałac w Śmiełowie zostanie odkupiony. Kto będzie jego właścicielem? Czy Chełkowscy powrócą do swojej posiadłości?

Pałac w Śmiełowie na mocy dekretu z dnia 6 września 1944 roku dotyczącego reformy rolnej trafił po II wojnie światowej w ręce Skarbu Państwa. Według przepisów, które obowiązują do dnia dzisiejszego, nieruchomości ziemskie o charakterze rolniczym, które przekraczały 100 ha powierzchni, przechodziły bezzwłocznie w całości na własność państwa. Rodzina Chełkowskich bezsprzecznie prowadziła gospodarstwo rolne. Jednak  jej spadkobiercy, którzy walczyli przez wiele lat o odzyskanie swojego majątku, próbowali udowodnić, że pałac z okalającym go parkiem był niezależnym bytem od pozostałej części majątku. 

Walka o odzyskanie majątku

Obecnie w śmiełowskim pałacu mieści się Muzeum Adama Mickiewicza, które jest odziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu. Zostało ono utworzone 27 lipca 1975 roku. Budynek, jak i znaczna część parku (łączna powierzchnia - prawie 13 ha) należały do Skarbu Państwa. Natomiast własnością muzeum była tylko niewielka działka o powierzchni 0,55 ha. To aleja kasztanowa znajdująca się niedaleko budynku, po jego wschodniej stronie zakupiona w 1997 roku. 

Mało kto wiedział, że w 2013 roku ówczesny minister rolnictwa i rozwoju wsi otworzył furtkę spadkobiercom rodziny Chełkowskich. Według jego opinii pałac z przylegającym parkiem mogły stanowić odrębną i niezależną część majątku. Zadecydował o zwrocie posiadłości. Uznał, że została odebrana rodzinie z naruszeniem prawa. Muzeum Narodowe w Poznaniu postanowiło wtedy zawalczyć o obiekt.

Już na samym początku pojawiły się jednak problemy. Ten sam minister uznał, że muzeum jako właściciel niewielkiej części parku, nie może być stroną w postępowaniu. Instytucja odwołała się i złożyła skargę na decyzję ministra do Naczelnego Sądu Administracyjnego, podkreślając, że pałac oraz park ma w wieczystym użytkowaniu. Dodatkowo przedłożone zostały materiały, które stanowiły między innymi fotografie oraz liczne publikacje, w tym  „Miniatury Śmiełowskie” autorstwa Ewy Kostołowskiej (obecna dyrektor muzeum - przp. red.) jako dowód, że w pałacu znajdowała się kancelaria właściciela, z której zarządzano całym majątkiem, a część parku stanowiła sad i warzywniak, z których były sprzedawane produkty.

Również pałac, jako letnisko, był źródłem dochodów dla właścicieli. Na tej podstawie NSA stwierdziło, że przejęcie majątku było zgodne z dekretem. Uchylone wtedy zostało postanowienie ministra o niedopuszczeniu muzeum do udziału w postępowaniu. Sąd nakazał również, aby obie sprawy zostały ponownie rozpatrzone. 

Batalia o śmiełowski pałac i park trwała kolejne 1,5 roku,  o czym już pisaliśmy na łamach Gazety Jarocińskiej. W ubiegłym tygodniu dotarła do nas informacja, że rodzina Chełkowskich odzyskała pałac wraz z parkiem. Doszło jednak do ugody pomiędzy spadkobiercami i Muzeum Narodowym w Poznaniu. Na jej mocy Skarb Państwa wykupi pałac dla Muzeum im. Adama Mickiewicza. 

Muzeum Narodowe doszło do porozumienia ze spadkobiercami rodziny Chełkowskich. Pałac w Śmiełowie zostanie wykupiony przez Skarb Państwa i właścicielem będzie Muzeum Narodowe w Poznaniu. Ma się to odbyć w pierwszej połowie tego roku. Na ten moment wszystkie sprawy formalne zwłaszcza notarialno-skarbowe są przygotowywane do aktu wykupu od rodziny. W tej chwili nie mogę powiedzieć ile pieniędzy otrzymają spadkobiercy. Prawdopodobnie informacja ta zostanie oficjalnie podana w czasie późniejszym - informuje Aleksandra Sobocińska, rzecznik prasowy Muzeum Narodowego w Poznaniu.