Afta na wardze – co to takiego?
Afta to mała, zwykle o średnicy kilku milimetrów, bolesna rana umiejscowiona w różnych częściach jamy ustnej np. na wardze, na języku lub po wewnętrznej stronie policzka. Ma postać okrągłej plamki z białym środkiem, często otoczonej czerwoną obwódką z powodu stanu zapalnego. Mimo że takie owrzodzenie może powodować znaczny ból, nie jest ono zaraźliwe, nie wiąże się z poważną infekcją i nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia [1].W jamie ustnej najczęściej występują afty małe tzw. afty Mikulicza. Są one niewielkie, mają średnicę ok. 3-5 mm i goją się w ciągu jednego do dwóch tygodni, nie pozostawiając blizn. Rzadziej na wargach pojawiają się afty duże tzw. afty Suttona, które mogą mieć ponad centymetr średnicy. Są głębsze, bardziej bolesne, a ich gojenie się może trwać nawet kilka tygodni. Afty te po wyleczeniu mogą pozostawić blizny [1].
Objawy afty na wardze – jak ją rozpoznać?
Jeśli chcesz ustalić, czy masz aftę na wardze, należy ocenić wygląd i kolor zmiany oraz inne towarzyszące jej objawy. Zwróć uwagę na [1, 2]:
- wygląd – na błonie śluzowej warg wewnątrz jamy ustnej tworzą się okrągłe lub owalne plamki, które przypominają owrzodzenia;
Przy aftach na wardze możesz mieć trudności z prawidłowym żuciem posiłków, a niekiedy także z płynnym mówieniem [1].
Przyczyny aft na wargach – skąd się biorą?
Dokładny proces powstawania aft w jamie ustnej nie jest jeszcze w pełni poznany, a ich przyczyny mogą być różne. Bardzo często pojawienie się niewielkich zmian ma związek z osłabieniem układu odpornościowego np. z powodu stresu lub przemęczenia [1]. Często afty na wardze powstają w wyniku urazu termicznego oraz mechanicznego spowodowanego np. oparzeniem, uszkodzeniem śluzówki przez przygryzienie wargi lub jej skaleczenie, źle dobraną protezą / nieprawidłowo dobranym aparatem ortodontycznym [3].Istotną rolę odgrywają także nawyki żywieniowe. Dieta uboga w witaminy z grupy B oraz żelazo i ferrytynę sprzyja pojawianiu się bolesnych zmian [4]. Ponadto gorące i pikantne potrawy, jak również produkty kwaśne, mogą podrażniać wrażliwe błony śluzowe jamy ustnej, co sprzyja powstawaniu aft na wargach [3]. Przyczynami aft na wardze mogą być także niektóre choroby np. celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego [1] lub zaburzenia hormonalne [4].
Skuteczne metody leczenia aft – co stosować?
W większości przypadków afta na wardze ma charakter łagodny i nadżerka znika samoistnie po kilku dniach. Istnieją jednak naturalne lub dostępne bez recepty sposoby, które mogą pomóc Ci szybciej się ich pozbyć. W przypadku skutecznego leczenia aft trzeba przestrzegać odpowiedniej higieny jamy ustnej. Należy unikać przygryzania warg i delikatnie myć zęby miękką szczoteczką Można uzupełnić higienę jamy ustnej o płukanie ust wodą z solą lub ziołowym naparem z szałwii, łopianu lekarskiego albo rumianku [1].Można też zastosować żel stomatologiczny, aby złagodzić ból i przyspieszyć gojenie afty. Pomocne jest także smarowanie zmiany wyciągiem z aloesu. Warto również wzmocnić układ odpornościowy i włączyć do diety więcej produktów bogatych w cynk, żelazo oraz witaminę B12 i kwas foliowy. Należy unikać spożywania zbyt gorących potraw i płynów oraz pokarmów ostrych, pikantnych i kwaśnych, które mogą podrażniać afty i utrudniać ich gojenie [1].
W przypadku ciężkich, częstych lub uporczywych objawów, gdy afta nie znika lub nawraca pomimo zastosowanego w domu leczenia, zaleca się konsultację z lekarzem.
Artykuł powstał we współpracy z Bausch and Lomb.
Bibliografia
1. Kuźnik M., Afty – przyczyny i leczenie, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/295854,afty-przyczyny-i-leczenie, dostęp: 29.04.2025).2. Antoniv R. i in., Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia 3/2014, s. 142-146.
3. Walis M. i in., Pacjentka z owrzodzeniem na wardze, Dermatologia po Dyplomie, 2016 (witryna internetowa: https://podyplomie.pl/dermatologia/23218,pacjentka-z-owrzodzeniem-na-wardze, dostęp: 29.04.2025).
4. Tyszkiewicz I., Kozłowski Z., Współczesne poglądy na temat leczenia aft nawracających – przegląd piśmiennictwa, Dental Forum, 1/2015/XLIII, s. 83-88.
